بازار کار در لیسبون به دلیل اقتصاد پرجنب‌وجوش و تنوع فرصت‌های شغلی که در بخش‌های مختلف ارائه می‌دهد، همواره به عنوان یکی از مقاصد جذاب برای کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و متخصصان مطرح بوده است. با رشد مداوم در حوزه‌هایی مانند فناوری اطلاعات، گردشگری و تجارت الکترونیک، این شهر توانسته است به یکی از قطب‌های اقتصادی جنوب اروپا تبدیل شود. اقتصاد لیسبون در سال‌های اخیر توانسته با بهره‌گیری از زیرساخت‌های مدرن و حمایت‌های دولتی، جایگاهی مناسب در بازار جهانی کسب کند.
یکی از دلایل موفقیت بازار کار لیسبون، نقش مهم صنعت گردشگری در این شهر است. لیسبون به دلیل معماری تاریخی، فرهنگ غنی، و سواحل زیبا توانسته است در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۰ میلیون گردشگر را به خود جذب کند. این رشد بی‌سابقه در گردشگری شهری باعث شده تا بخش‌های مختلفی مانند هتل‌داری و رستوران‌داری به شدت رونق بگیرند و فرصت‌های شغلی فراوانی را به وجود آورند. همچنین، توسعه صنعت فناوری با ورود استارتاپ‌ها و شرکت‌های تکنولوژیک بین‌المللی به لیسبون، توانسته این شهر را به یک مرکز نوآوری تبدیل کند. بخش فناوری اطلاعات در لیسبون با جذب بیش از ۵ هزار شرکت، به یکی از پایه‌های اصلی رشد اقتصادی این شهر بدل شده است.
از سوی دیگر، مهاجران نقشی کلیدی در شکل‌گیری بازار کار در لیسبون ایفا می‌کنند. بسیاری از نیروی کار خارجی که به لیسبون مهاجرت می‌کنند، با مهارت‌های تخصصی در زمینه‌هایی مانند پزشکی و مهندسی به تقویت این بازار کمک می‌کنند. دولت پرتغال نیز با سیاست‌های حمایتی و ایجاد فرصت‌های اقامت کاری برای متخصصان خارجی، به گسترش این بخش کمک کرده است.
چگونه آریاویزا می‌تواند به شما کمک کند
آریاویزا با سال‌ها تجربه در ارائه خدمات مهاجرتی و اقامتی، می‌تواند شما را در فرآیند مهاجرت کاری به لیسبون همراهی کند. ما در آریاویزا به شما کمک می‌کنیم تا تمامی مراحل مربوط به اخذ ویزای کار، اقامت دائم و مشاوره‌های شغلی را به راحتی و بدون دغدغه انجام دهید. با استفاده از تیمی مجرب و آگاه به قوانین مهاجرتی پرتغال، شما می‌توانید به سرعت و با موفقیت وارد بازار کار پررونق لیسبون شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر و بهره‌مندی از خدمات مهاجرتی و اقامتی، به سایت آریاویزا مراجعه کنید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
اقتصاد لیسبون: پشتوانه‌ای برای رونق بازار کار
روندهای جدید در بازار کار لیسبون: فرصت‌ها و چالش‌ها
نقش صنعت گردشگری در اشتغال‌زایی لیسبون
پیشرفت‌های تکنولوژیک و تأثیر آن بر نیازهای نیروی کار
مهاجران و سهم آنان در بازار کار لیسبون
تفاوت‌های بخش دولتی و خصوصی در جذب نیروی کار
آینده بازار کار لیسبون: چه تغییراتی در راه است؟
اقتصاد لیسبون: پشتوانه‌ای برای رونق بازار کار
نقش اقتصاد محلی در اشتغال‌زایی
اقتصاد لیسبون به عنوان پایتخت پرتغال از یک ساختار پویا و متنوع برخوردار است که توانسته به رشد مستمر بازار کار کمک کند. در سال ۲۰۲۲، تولید ناخالص داخلی لیسبون به ۸۹ میلیارد یورو رسید که بخش بزرگی از آن به صنایع خدماتی و گردشگری اختصاص داشت. این رشد اقتصادی منجر به افزایش فرصت‌های شغلی در صنایع مختلف شده است.
توسعه زیرساخت‌های اقتصادی
با سرمایه‌گذاری دولت در توسعه زیرساخت‌های شهری و حمل و نقل، لیسبون به یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری اروپا تبدیل شده است. در طول پنج سال گذشته، میزان سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها بیش از ۲۵ درصد افزایش یافته و این امر بازار کار در لیسبون را به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
اهمیت صنایع خدماتی در بازار کار
بیش از ۷۰ درصد نیروی کار در لیسبون در بخش خدمات فعال هستند. این شامل بخش‌هایی مانند بانکداری، بیمه، مشاوره، و فناوری اطلاعات است. آمار سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که این صنایع بیش از ۱ میلیون نفر را در لیسبون به کار گرفته‌اند، که نشان‌دهنده اهمیت بخش خدمات در اقتصاد محلی است.
رشد تجارت الکترونیک و استارتاپ‌ها
در سال‌های اخیر، بازار کار در لیسبون شاهد رشد چشمگیری در حوزه استارتاپ‌ها و تجارت الکترونیک بوده است. لیسبون به یکی از مقاصد اصلی برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی در این حوزه تبدیل شده است، و بیش از ۱۰ هزار شرکت نوپا در این شهر فعالیت دارند که به اشتغال‌زایی هزاران نفر منجر شده‌اند.
پشتیبانی از مشاغل سبز و پایدار
لیسبون به عنوان یکی از پیشگامان اقتصاد سبز در اروپا شناخته می‌شود. دولت پرتغال و شهرداری لیسبون تلاش زیادی برای کاهش تولید کربن و ترویج انرژی‌های تجدیدپذیر کرده‌اند. این رویکرد به ایجاد مشاغل جدید در زمینه انرژی‌های پاک و فناوری‌های سبز منجر شده است.
روندهای جدید در بازار کار لیسبون: فرصت‌ها و چالش‌ها
رشد تقاضا برای مشاغل دیجیتال
در دهه اخیر، روند دیجیتالی شدن اقتصاد جهانی تأثیر زیادی بر بازار کار در لیسبون گذاشته است. با افزایش تقاضا برای متخصصان فناوری اطلاعات، مشاغل مرتبط با برنامه‌نویسی، تحلیل داده و هوش مصنوعی رشد چشمگیری داشته‌اند. آمار سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که تقاضا برای این دسته از مشاغل حدود ۱۵ درصد افزایش یافته است.
ظهور فرهنگ کاری انعطاف‌پذیر
با تغییرات گسترده در سبک زندگی و کار، کار از راه دور و انعطاف‌پذیری در ساعات کاری به یکی از ترندهای اصلی بازار کار تبدیل شده است. لیسبون به دلیل زیرساخت‌های دیجیتالی قوی و فرهنگ استقبال از نوآوری، از این تغییرات بهره‌برده و فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کرده است.
چالش‌های ناشی از تغییرات جمعیتی
یکی از چالش‌های اصلی بازار کار در لیسبون، سالخوردگی جمعیت است. طبق آمار سازمان آمار پرتغال، بیش از ۲۰ درصد جمعیت لیسبون بالای ۶۵ سال سن دارند. این امر به معنی کمبود نیروی کار جوان و متخصص است که ممکن است در آینده مشکلاتی برای رشد اقتصادی ایجاد کند.
افزایش رقابت برای موقعیت‌های شغلی
با وجود رشد فرصت‌های شغلی، رقابت شدید برای برخی از موقعیت‌ها همچنان وجود دارد. به ویژه در حوزه‌های مدیریت و فناوری، تعداد افراد جویای کار بیش از میزان موقعیت‌های موجود است. این رقابت باعث شده تا شرایط ورود به بازار کار سخت‌تر شود و متخصصان بیشتری به دنبال ارتقای مهارت‌های خود باشند.
نیاز به ارتقای مهارت‌های جدید
با پیشرفت تکنولوژی و تغییر نیازهای بازار، نیاز به آموزش و ارتقای مهارت‌ها در لیسبون بیش از پیش حس می‌شود. دولت و شرکت‌های بزرگ با ارائه دوره‌های آموزشی در تلاشند تا نیروی کار موجود را با تغییرات سازگار کنند و مهارت‌های جدیدی مانند برنامه‌نویسی، تحلیل داده‌ها و طراحی دیجیتال را به آن‌ها بیاموزند.
نقش صنعت گردشگری در اشتغال‌زایی لیسبون
رشد بی‌سابقه گردشگری
لیسبون یکی از پربازدیدترین شهرهای اروپا است که هر ساله میلیون‌ها گردشگر از آن بازدید می‌کنند. در سال ۲۰۲۲، بیش از ۱۰ میلیون گردشگر به لیسبون سفر کردند و این رقم تأثیر مستقیمی بر بازار کار در لیسبون داشته است. هتل‌ها، رستوران‌ها و خدمات گردشگری بیش از ۱۵ درصد از نیروی کار شهر را جذب می‌کنند.
تأثیر رویدادهای بین‌المللی بر بازار کار
لیسبون میزبان رویدادهای بزرگی مانند وب سامیت است که هزاران نفر را به این شهر جذب می‌کند. این رویدادها نه تنها به افزایش گردشگران کمک می‌کنند بلکه فرصت‌های شغلی جدیدی در حوزه‌های مختلف از جمله فناوری، رسانه، و خدمات ایجاد می‌کنند.
توسعه گردشگری فرهنگی و تاریخی
لیسبون با میراث تاریخی و فرهنگی غنی خود، مقصدی جذاب برای گردشگران است. این امر باعث افزایش تقاضا برای راهنمایان تور، موزه‌داران و مشاغل مرتبط با فرهنگ و هنر شده است. در سال ۲۰۲۱، بخش گردشگری فرهنگی بیش از ۵ درصد از اشتغال کل شهر را به خود اختصاص داده بود.
رشد بخش حمل و نقل و لجستیک
با افزایش تعداد گردشگران، نیاز به حمل و نقل عمومی و خصوصی نیز افزایش یافته است. بیش از ۸ هزار نفر در بخش‌های مرتبط با حمل و نقل عمومی، مانند مترو، تاکسی و سرویس‌های خصوصی، مشغول به کار هستند که به توسعه بازار کار کمک کرده است.
چالش‌های فصلی در بازار کار گردشگری
یکی از چالش‌های مهم بازار کار در لیسبون، فصلی بودن مشاغل گردشگری است. با توجه به این که اکثر گردشگران در فصل‌های تابستان و بهار به لیسبون سفر می‌کنند، برخی مشاغل به صورت موقت ایجاد می‌شوند و در دیگر فصول کاهش می‌یابند.
پیشرفت‌های تکنولوژیک و تأثیر آن بر نیازهای نیروی کار
رشد سریع صنایع تکنولوژیک
لیسبون به عنوان یکی از مراکز نوآوری تکنولوژیک در اروپا شناخته شده است. در سال ۲۰۲۳، بیش از ۵ هزار شرکت فعال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در لیسبون فعالیت داشتند که باعث ایجاد فرصت‌های شغلی فراوانی در این بخش شده است. بیش از ۵۰ درصد این شرکت‌ها در حوزه نرم‌افزار و خدمات دیجیتال فعال هستند.
تحولات در حوزه هوش مصنوعی
هوش مصنوعی به عنوان یکی از تکنولوژی‌های پیشرو، تأثیر زیادی بر بازار کار در لیسبون داشته است. صنایع مختلف از جمله خدمات مالی، سلامت و حمل و نقل از تکنولوژی‌های مبتنی بر هوش مصنوعی برای بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها استفاده می‌کنند که نیاز به متخصصان هوش مصنوعی را افزایش داده است.
افزایش تقاضا برای تحلیل‌گران داده
با افزایش استفاده از داده‌های بزرگ (Big Data) در صنایع مختلف، تقاضا برای تحلیل‌گران داده به شدت رشد کرده است. این مشاغل با استفاده از الگوریتم‌های پیچیده و ابزارهای تحلیلی، به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا تصمیمات بهتری اتخاذ کنند. در سال ۲۰۲۲، بیش از ۲۰ درصد موقعیت‌های شغلی جدید در لیسبون به این حوزه اختصاص داشت.
تأثیر فناوری بر تغییرات شغلی سنتی
با ورود فناوری به صنایع مختلف، بسیاری از مشاغل سنتی دچار تغییر شده‌اند. برای مثال، بخش خرده‌فروشی با ورود تجارت الکترونیک دستخوش تحولات زیادی شده و مشاغل مرتبط با فروشگاه‌های فیزیکی کاهش یافته‌اند. این تغییرات باعث شده تا نیاز به مهارت‌های جدید در بازار کار لیسبون بیش از پیش حس شود.
چالش‌های ناشی از اتوماسیون
یکی از چالش‌های پیش روی بازار کار لیسبون، اتوماسیون مشاغل است. با گسترش تکنولوژی‌های خودکار، برخی از مشاغل که نیاز به نیروی انسانی داشتند، به ماشین‌ها واگذار شده‌اند. این تغییرات به خصوص در صنایع تولیدی و خدماتی دیده می‌شود و باعث کاهش تقاضا برای نیروی انسانی در برخی بخش‌ها شده است.
مهاجران و سهم آنان در بازار کار لیسبون
افزایش تعداد مهاجران در لیسبون
لیسبون به عنوان یکی از مقاصد محبوب برای مهاجران از سراسر دنیا شناخته می‌شود. طبق آمار سال ۲۰۲۲، تعداد مهاجران در این شهر به بیش از ۱۹۰ هزار نفر رسید. مهاجران نقشی کلیدی در توسعه بازار کار لیسبون ایفا می‌کنند، به ویژه در صنایعی مانند ساخت‌وساز، خدمات خانگی و گردشگری که نیروی کار بیشتری نیاز دارند.
مهاجران و مهارت‌های تخصصی
بسیاری از مهاجران به لیسبون با مهارت‌های تخصصی وارد می‌شوند که به بازار کار این شهر تنوع بیشتری می‌بخشد. مهاجرانی که در حوزه‌های فناوری اطلاعات، پزشکی و مهندسی فعالیت دارند، نه تنها به پر کردن خلاهای موجود در بازار کار کمک می‌کنند، بلکه باعث افزایش نوآوری و توسعه تکنولوژیک در لیسبون شده‌اند.
نقش مهاجران در صنایع خدماتی
مهاجران سهم بزرگی در صنایع خدماتی لیسبون دارند. بیش از ۴۰ درصد نیروی کار در بخش خدمات از مهاجران تشکیل شده است. این شامل بخش‌هایی مانند هتل‌داری، رستوران‌داری و حمل و نقل است که به شدت به نیروی کار خارجی وابسته هستند.
چالش‌های اجتماعی و فرهنگی
با وجود نقش مهم مهاجران در بازار کار، چالش‌های اجتماعی و فرهنگی نیز وجود دارد. برخی از مهاجران ممکن است با مشکلات ادغام در جامعه مواجه شوند، به ویژه در زمینه آموزش زبان پرتغالی و دسترسی به فرصت‌های شغلی برابر. با این حال، دولت پرتغال و شهرداری لیسبون برنامه‌های متعددی برای حمایت از مهاجران و تسهیل ادغام آن‌ها در بازار کار در نظر گرفته‌اند.
مهاجرت و فرصت‌های شغلی برای جوانان
یکی از نتایج مهم حضور مهاجران در لیسبون، افزایش رقابت برای برخی مشاغل است. اگرچه این رقابت به توسعه مهارت‌های حرفه‌ای و ارتقای کیفیت نیروی کار کمک می‌کند، اما ممکن است جوانان محلی برای یافتن شغل با چالش‌های بیشتری مواجه شوند. این امر نیازمند سیاست‌های جدیدی است که به ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر برای جوانان کمک کند.
تفاوت‌های بخش دولتی و خصوصی در جذب نیروی کار
بخش دولتی: امنیت شغلی و مزایا
یکی از مزایای بزرگ کار در بخش دولتی در لیسبون، امنیت شغلی بالاست. کارمندان دولتی معمولاً از حقوق و مزایای بهتری نسبت به بخش خصوصی برخوردارند، از جمله بیمه‌های جامع و حقوق بازنشستگی مناسب. این شرایط باعث شده تا بسیاری از جویندگان کار به دنبال فرصت‌های شغلی در این بخش باشند.
بخش خصوصی: انعطاف‌پذیری و نوآوری
برخلاف بخش دولتی، بخش خصوصی در لیسبون فرصت‌های بیشتری برای نوآوری و پیشرفت ارائه می‌دهد. شرکت‌های خصوصی معمولاً انعطاف‌پذیری بیشتری در ساعات کاری و محیط کار دارند و فرصت‌های بیشتری برای ارتقای شغلی و افزایش دستمزد ارائه می‌دهند. آمار سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که بیش از ۶۰ درصد نیروی کار لیسبون در بخش خصوصی مشغول به کار است.
چالش‌های استخدام در بخش دولتی
یکی از چالش‌های اصلی برای ورود به بخش دولتی در لیسبون، محدودیت‌های استخدامی است. بسیاری از مشاغل دولتی نیاز به مدارک تحصیلی بالا و تجربه کاری گسترده دارند، که ممکن است برای جوانان جویای کار دشوار باشد. به علاوه، فرآیند استخدام در این بخش ممکن است زمان‌بر و پیچیده باشد.
رشد بخش خصوصی و فرصت‌های جدید
بخش خصوصی در لیسبون در دهه اخیر به سرعت رشد کرده و فرصت‌های شغلی جدیدی را ایجاد کرده است. شرکت‌های فناوری، استارتاپ‌ها و صنایع خدماتی همچنان به افزایش استخدام‌ها ادامه می‌دهند. در سال ۲۰۲۲، بیش از ۷۰ درصد از مشاغل جدید در لیسبون توسط شرکت‌های خصوصی ایجاد شد که نشان‌دهنده رونق این بخش است.
مقایسه دستمزدها در بخش دولتی و خصوصی
دستمزدها در بخش دولتی معمولاً ثابت‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر هستند، در حالی که بخش خصوصی می‌تواند پاداش‌ها و افزایش‌های سریع‌تری در دستمزد ارائه دهد. با این حال، در برخی از صنایع بخش خصوصی، مانند فناوری و مشاوره، دستمزدها می‌توانند به مراتب بالاتر از دستمزدهای بخش دولتی باشند، به ویژه برای متخصصان با تجربه و مهارت‌های نادر.
آینده بازار کار لیسبون: چه تغییراتی در راه است؟
روند دیجیتالی شدن و تأثیر آن بر مشاغل
یکی از تغییرات مهمی که در بازار کار لیسبون دیده می‌شود، دیجیتالی شدن مشاغل است. با پیشرفت فناوری و افزایش استفاده از هوش مصنوعی و داده‌های بزرگ، تقاضا برای مشاغل سنتی کاهش یافته و مشاغل جدیدی در حوزه‌های تکنولوژی دیجیتال به وجود آمده‌اند. آمار سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که بیش از ۲۵ درصد از مشاغل جدید در لیسبون به فناوری‌های دیجیتال مرتبط بوده‌اند.
افزایش تمرکز بر مشاغل پایدار
در سال‌های اخیر، لیسبون تلاش کرده تا به یک شهر پایدار تبدیل شود و این امر بر بازار کار تأثیر زیادی داشته است. مشاغل مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر، مدیریت پسماند و توسعه زیرساخت‌های سبز رو به افزایش هستند. در سال ۲۰۲۲، بیش از ۵ هزار شغل جدید در این حوزه‌ها ایجاد شده است و انتظار می‌رود این روند در آینده نیز ادامه داشته باشد.
تقاضا برای مهارت‌های نرم و میان‌رشته‌ای
یکی دیگر از روندهای مهم بازار کار لیسبون، افزایش تقاضا برای مهارت‌های نرم و میان‌رشته‌ای است. شرکت‌ها به دنبال افرادی هستند که علاوه بر تخصص فنی، مهارت‌های مدیریت پروژه، ارتباطات و حل مسئله را داشته باشند. این مهارت‌ها برای همکاری در محیط‌های کاری پیچیده و متنوع ضروری هستند.
نقش مهاجرت در شکل‌گیری بازار کار آینده
مهاجران همچنان نقش مهمی در بازار کار لیسبون خواهند داشت. با ادامه روند مهاجرت به این شهر، انتظار می‌رود که مهاجران در شکل‌دهی به آینده بازار کار لیسبون نقش کلیدی ایفا کنند. دولت پرتغال برنامه‌هایی برای جذب نیروی کار ماهر از کشورهای دیگر دارد که به توسعه بیشتر این بازار کمک خواهد کرد.
چالش‌های اقتصادی جهانی و تأثیر آن بر لیسبون
بازار کار لیسبون نیز به عنوان بخشی از اقتصاد جهانی، تحت تأثیر چالش‌های اقتصادی بین‌المللی قرار دارد. تحولات اقتصادی در سطح جهانی، مانند تورم و نوسانات بازارهای مالی، می‌توانند بر سرمایه‌گذاری‌های خارجی و استخدام‌ها در لیسبون تأثیرگذار باشند. با این حال، انعطاف‌پذیری بازار کار لیسبون و تنوع صنایع مختلف به آن کمک می‌کند تا در برابر این چالش‌ها مقاوم‌تر باشد.
رشد سریع تجارت الکترونیک و استارتاپ‌ها در لیسبون
گسترش تجارت الکترونیک در لیسبون
در دهه گذشته، تجارت الکترونیک به یکی از بخش‌های کلیدی بازار کار در لیسبون تبدیل شده است. رشد فناوری و افزایش استفاده از اینترنت باعث شده تا شرکت‌های کوچک و بزرگ به فروش آنلاین روی آورند. طبق آمار سال ۲۰۲۲، حجم فروش تجارت الکترونیک در لیسبون به بیش از ۳ میلیارد یورو رسید و این بخش همچنان در حال رشد است.
نقش استارتاپ‌ها در ایجاد فرصت‌های شغلی
استارتاپ‌ها نقش مهمی در اقتصاد لیسبون ایفا می‌کنند. لیسبون با حمایت دولت و سرمایه‌گذاران، به یکی از مراکز اصلی کارآفرینی و نوآوری در اروپا تبدیل شده است. بیش از ۱۰ هزار استارتاپ در حوزه‌های مختلف فناوری، محیط‌زیست و خدمات در لیسبون فعالیت می‌کنند که به ایجاد هزاران شغل جدید کمک کرده‌اند.
پلتفرم‌های دیجیتالی و تغییر مدل کسب‌وکارها
با گسترش پلتفرم‌های دیجیتال مانند پلتفرم‌های تحویل غذا، خرید آنلاین و رزرو اقامتگاه، مدل کسب‌وکارهای سنتی در لیسبون به شدت تغییر کرده است. این پلتفرم‌ها با ارائه راهکارهای نوآورانه، هم به رشد تجارت الکترونیک کمک کرده‌اند و هم فرصت‌های شغلی جدیدی را برای متخصصان بازاریابی دیجیتال و تحلیل داده‌ها فراهم کرده‌اند.
افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی در استارتاپ‌ها
در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری‌های خارجی در استارتاپ‌های لیسبون افزایش چشمگیری داشته است. سرمایه‌گذاران از کشورهای مختلف به این شهر جذب شده‌اند و استارتاپ‌های لیسبون توانسته‌اند بیش از ۵۰۰ میلیون یورو سرمایه جذب کنند. این سرمایه‌گذاری‌ها به توسعه بازار کار و افزایش اشتغال در بخش‌های نوآورانه کمک کرده است.
چالش‌های رشد سریع و نیاز به نیروی متخصص
اگرچه رشد سریع تجارت الکترونیک و استارتاپ‌ها فرصت‌های زیادی برای بازار کار در لیسبون فراهم کرده است، اما این رشد نیز با چالش‌هایی همراه است. کمبود نیروی متخصص در برخی از حوزه‌های کلیدی، مانند فناوری اطلاعات و مدیریت زنجیره تأمین، یکی از چالش‌های اصلی است که شرکت‌ها در تلاش برای حل آن از طریق برنامه‌های آموزشی و جذب نیروی کار خارجی هستند.